Łódź – zabytki w mieście

Spośród wszystkich miast Polski, to właśnie zespół architektoniczny Łodzi posiada największą reprezentację budowli pochodzących z XIX i XX wieku. Mieszają się tu różne style: od negotyku i innych przykładów historyzmu, przez secesję, modernizm aż po nowoczesne, postmodernistyczne biurowce ze szkła i betonu. Przez dziesiątki lat budowle te traktowano z góry, uznając za gorsze od barokowych czy gotyckich zabytków innych miast. Dopiero od niedawna zaczęto doceniać taką architekturę. I chociaż wielu budynków nie udało się uratować, to Łódź z roku na rok nabiera blasku.

Manufaktura i pałac Poznańskiego

Fabryczne imperium Izraela Poznańskiego mogło podzielić los wielu zburzonych fabryk. Na szczęście miasto znalazło inwestora, który tchnął w nie nowe życie. Dziś Manufaktura to jedno z największych centrów handlowo-rozrywkowych w Polsce. Mieści się tu również niewielkie Muzeum Fabryki oraz MS2, czyli muzeum sztuki współczesnej z kolekcją dzieł Władysława Strzemińskiego i Katarzyny Kobro. W dawnej szwalni działa luksusowy hotel.
Przed Manufakturą znajduje się, nazywany „łódzkim Luwrem”, pałac Izraela Poznańskiego. Według popularnej w Łodzi opowieści, fabrykant chciał wyłożyć podłogę sali balowej złotymi rublówkami. Dziś w pałacu mieści się Muzeum Historii Miasta. 

Księży Młyn

Na świecie istnieje tylko kilka przykładów takiego budownictwa. Najbogatszy z łódzkich przemysłowców Karol Scheibler stworzył tu prawdziwe miasto w mieście. Domy dla robotników, sklepy, wille fabrykantów, budynek straży pożarnej, park, elektrownię i dwa szpitale możemy oglądać do dziś. Od wielu lat miasto podejmuje działania, mające zamienić osiedle w miejsce ciekawych inicjatyw społecznych i artystycznych. Już teraz w dawnych mieszkaniach robotników lokowane są pracownie artystów czy małe galerie. Zwiedzić można: pałac Herbsta (zobaczymy tu odrestaurowane wnętrza z epoki) i pałac Scheiblera (Muzeum Kinematografii). Bardzo ciekawy jest również Park Źródliska z nowym budynkiem Palmiarni. 

Najważniejsze zespoły fabryczne

De facto żadna z łódzkich fabryk nie działa już w dawnej branży. Tradycje „miasta włókniarzy” podtrzymuje widzewska WI-MA, skłaniając się jednak ku działalności kulturowej. Dawne zakłady Juliusza Albrechta i Józefa Gampe (po wojnie nazwane „Maltex”) to dziś centrum handlowo-rozrywkowe o nazwie „Sukcesja”. Od lat na remont czeka słynny „Uniontex” (to tutaj z włókniarkami spotkał się Jan Paweł II), zgodnie z najnowszymi planami mają tu powstać nowoczesne apartamentowce. W ciekawy sposób udało się urządzić dawną fabrykę Franciszka Ramischa – na tak zwanej OFF Piotrkowskiej mieszczą się modne puby, restauracje i instytucje o charakterze kulturalnym. W dawnej fabryce Ludwika Geyera działa Centralne Muzeum Włókiennictwa, a tuż obok powstał niewielki, ale interesujący Skansen Łódzkiej Architektury Drewnianej.  

Kościoły i inne świątynie

Łódź bywa nazywana „miastem czterech kultur”, bo wyrosła dzięki wspólnemu wysiłkowi Polaków, Żydów, Rosjan i Niemców. Różne kultury oznaczały różne religie, dzięki czemu w Łodzi zachowało się wiele interesujących świątyń. Warto zobaczyć:
– Klasztor franciszkański w Łagiewnikach – najstarszy murowany zabytek na terenie miasta. Jego budowę rozpoczęto jeszcze w XVII wieku, zachowało się barokowe wyposażenie kościoła. Dziś jest to znane miejsce kultu bł. Rafała Chylińskiego.
– Kościół św. Józefa – powstał w drugiej połowie XVIII wieku. Niegdyś stał na obecnym placu Kościelnym, ale ze względu na budowę większej świątyni przeniesiono go na obecne miejsce. 
– Archikatedra św. Stanisława Kostki – najważniejsza z łódzkich świątyń katolickich, wzniesiona w stylu neogotyckim.
– Kościół ewangelicko-augsburski św. Mateusza – powstał na początku XX wieku w stylu neoromańskim. Wyróżnia się bogato zdobionym wnętrzem – często gości imprezy o charakterze kulturalnym m.in. koncerty muzyki poważnej.
– Sobór św. Aleksandra Newskiego w Łodzi – najważniejsza świątynia prawosławia, wybudowana pod koniec XIX wieku ze składek łódzkich fabrykantów.
– Synagoga Reicherów – jedyna przedwojenna synagoga łódzka, w której nadal odbywają się obrzędy religijne.

Inne

To oczywiście nie wszystkie zabytki dawnej Łodzi. Co jeszcze warto zobaczyć podczas spacerów po tym pięknym mieście?
– Łódzka secesja – mało kto wie, że Łódź należy do Réseau Art Nouveau Network, czyli europejskiego zrzeszenia miasta z dużą liczbą zabytków secesyjnych. Na ulicy Piotrowskiej zobaczymy kilka kamienic zbudowanych w tym stylu. Warto udać się jeszcze do willi Leopolda Kindermanna lub obejrzeć kamienicę Zygmunta Dejczmana. Secesyjne zdobienia zobaczymy również w kościele św. Józefa i w kościele św. Ducha.  
– Cmentarze – łódzkie cmentarze to prawdziwe zbiorowiska dzieł sztuki sepulkralnej. Przy ulicy Ogrodowej znajduje się m.in. kaplica grobowa Scheiblerów – przypominająca gotycką katedrę. Na Nowym Cmentarzu Żydowskim przy ulicy Brackiej zobaczymy z kolei neoklasyczny nagrobek rodziny Poznańskich.
– Pałace i wille fabrykantów – wiele dawnych pałacyków to dziś domy mieszkalne czy budynki użyteczności publicznej. Zawsze możemy jednak obejrzeć ich piękne fasady. Wyróżnia się np. willa Kopischa (błędnie nazywana Bielnikiem) czy pałac Alfreda Biedermanna.

Wycieczka do Łodzi to świetny sposób na poznanie ciekawej historii kraju i regionu. Niezwykłe pałace, ciekawe muzea, świetnie zachowana zabudowa ulicy Piotrkowskiej – wszystko to sprawia, że kilka dni spędzone w tym mieście, nie będzie stracone.